Ekonomist Dr. Öztin Akgüç, Türkiye'nin uzun vadeli durgunluk dönemine girdiğini ve buradan çıkma ihtimalinin de çok güç olduğunu belirtti.
Akgüç, yatırım yapılmadığını, iç tasarruf oranı düşük olduğunu, iç talebi değiştirecek banka kredileri sınıra ulaşmış duruma geldiğini ifade ederek, "Geliri artmayan, kredi kullanma olanağı sınırlı olan, dış pazarı genişlemeyen bir ülkenin büyümesi çok zor. TÜİK daha sonra revize edebilir mi rakamı bilmiyoruz. Büyümenin yüksek olması için her hangi bir güdü yok" dedi.
Büyüme hedefin altında
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla 2014 yılının dördüncü çeyreğinde yüzde 2.6, 2014 yılının tamamında ise yüzde 2.9 arttı. Hükümetin Orta Vadeli Programı’nda (OVP) 2014 büyüme hedefi yüzde 4.0’ten yüzde 3.3’e revize edilmişti. Banka ve aracı kurum ekonomistleri ise yüzde 2.5 - 2.7 dolayında büyüme bekliyordu. Buna göre büyüme oranları tahminlerin üzerinde çıksa da hükümetin hedefinin altında kaldı. Bu rakamlarla 2023 için kişi başı 25 bin dolar gelir hedefi de oldukça zora girdi.
Yatırımlar azaldı
Büyümeyi devlet harcamaları destekledi. Hane halkı tüketim harcamaları 2014’te yüzde 1.3 artarken, devlet harcamaları yüzde 4.6 artış gösterdi. Mal ve hizmet ihracatında yüzde 6.8 artış olurken, ithalat yüzde 0.2 geriledi. Dolardaki yüzde 15 artış cazibesine rağmen ihracatın büyümedeki payı ancak 1.9 puan olabildi. Makine ve techizat yatırımı yüzde 1.1 azaldı. Gayri safi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 1.3 düştü.
İ şsizlik artacak
Yıllık yüzde 2.5-3 civarı büyümenin işsizliği artırması bekleniyor. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek Uludağ Ekonomi Zirvesi’nde yaptığı açıklamada Türkiye’nin yüzde 3 büyüme ile orta gelir tuzağından kurtulamayacağını, en az yüzde 5 büyüme gerektiğini belirtmişti.
Kişi başı GSYH geriledi
Diğer yandan kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) değeri cari fiyatlarla 2014 yılında 10 bin 404 ABD doları (22 bin 753 TL) olarak hesaplandı. OVP’de 2014 için kişi başına GSYH 10 bin 537 dolardı. Bu rakamda da hedefler tutmadı. Kişi başı GSYH 2013 yılında ise 10 bin 822 ABD doları olarak hesaplandı. Özetle kişi başına GSYH 2013’e göre geriledi.
Diğer ayrıntılar şöyle:
* GSYH 2014 son çeyrekte yüzde 2.6 büyüdü (beklenti: yüzde2). Büyüme verisi aslında son çeyrekte, bir önceki çeyreğe göre sabit fiyatlara %4.5 azalmış görünüyor.
* Mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH son çeyrekte önceki döneme göre yüzde 0.7 arttı
* TÜİK daha önce yüzde 4.1 olarak açıkladığı 2013 büyüme verilerini yüzde 4.2'ye revize etti
"YÜKSEK BÜYÜME HIZINI BEKLEMEK ÇOK GERÇEKÇİ GÖRÜNMÜYOR"
Öztin Akgüç, son bir kaç yıla bakıldığında zaten Türkiye'nin büyümesinin yüzde 3 dolaylarında olduğuna dikkat çekerek, "Niye Türkiye ekonomisi daha hızlı büyüyecek gelecekte? Nasıl olacak bunlar? Dış pazar mı genişleyecek, kamu harcamaları mı azalacak? Üretim mi artacak? Bunlar olmayacağına göre yüksek büyüme hızını beklemek çok gerçekçi görünmüyor. Durgunluk içinde, yüksek enflasyon içinde bir durumdayız. Yüzde 3'ün altında büyüme ve yüzde 10 üzerinde bir enflasyonu nasıl kabul edeceğiz?" diye konuştu.
Türkiye ekonomisi 2014 yılında, lira bazında yüzde 2.9 ile, hedefin altında, beklentilerin de biraz üzerinde büyüdü. Ekonomi dolar bazında ise yüzde 2.8 küçüldü.
Hükümetin Orta Vadeli Programı'nda 2014 büyüme hedefi yüzde 4.0'ten yüzde 3.3'e revize edilmişti. Banka ve aracı kurum ekonomistleri ise yüzde 2.5 - 2.7 dolayında büyüme bekliyordu.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre gayri safi yurtiçi hasıla, 2014 yılında bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla yüzde 2.9’luk artışla 126 milyar 70 milyon liraya yükseldi. Bu veriler ile 2013 yılında 20 bin 607 lira olan kişi başına gelir, 2014 yılında 22 bin 753 liraya çıktı.
DOLAR BAZINDA KÜÇÜLME
Buna karşılık, dolar bazında gayri safi yurtiçi hasıla, 2014 yılında, bir önceki yıla göre yüzde 2.8 küçülme ile 800 milyar 107 milyon dolara geriledi. Böylece, aynı dönemler itibarıyla dolar bazında kişi başına gelir 10 bin 822 dolardan 10 bin 404 dolara geriledi.
Büyüme piyasaları etkilemedi, gözler 2015 verilerine çevrildi
Türkiye ekonomisi 2014 büyümesinin yüzde 2.9 ile, hükümet hedeflerinin altında ancak piyasa beklentilerinin hafif üzerinde gelmesi, piyasalar üzerinde etkili olmadı, gözler 2015 verilerine çevrildi.
Verilerin açıklanmasında hemen önce 2.61 liranın üzerine çıkan dolar, verinin açıklanması sonrasında da bu düzeyini korudu. Sabah saatlerinde 2.6070 lira olan dolar, ekonomik büyüme rakamların açıklanmadan hemen önce 2.61 liranın hemen üzerinde seyretti. Büyüme rakamlarının açıklanmasıyla dolar 2.61 liranın hemen üzerinde ki hareketini sürdürüyor.
Güne 2.8146 liradan başlayan Avrupa para birimi euroda büyümenin hemen öncesinde 2.8171 lira düzeyindeyken, verilerin hemen ardından euroda 2.8160-2.8150 aralığında hareket etmeye başladı.
Dün 82 bin 184 puandan kapanan Borsa İstanbul endeksi ilk seansa 82 bin puanın hemen üzerinde 82 bin 236 puandan başladı. Endeks, büyüme rakamlarının ardından 82 bin 166 puana çekildi.
"İLK ÇEYREK SIFIRA YAKIN BÜYÜME BEKLİYORUZ"
Egeli CO Araştırma Strateji Direktörü Güldem Atabay Şanlı, ekonomik büyüme rakamlarının çok sürpriz olmadığına işaret ederek, "Piyasalara büyük bir etkisi olmaz" dedi ve ekledi:
"Asıl fark 2015 büyüme beklentilerinde olacak. 2015'in ilk çeyreğine baktığımızda sıfıra yakın bir büyüme bekliyoruz ve yıl için ise yüzde 1.5-2 aralığında bir beklentimiz var. Önümüzdeki dönemin en önemli olayı çok düşük bir büyüme olacaktır. Ekonominin politikaya etkisini göreceğiz."
Şanlı, Türkiye'nin ana ihracat pazarının Avrupa olduğunu belirterek, "Avrupa'daki ekonomik durum belli. Bizim ihracatı toparlamamız 2015'in sonunda olabilir. Büyüme açısından 2015 ve 2016 yılı sıkıntılı olacak. Biz küresel dalgaya kendimizi bırakmış durumdayız" diye konuştu.
Dış ticaret hacminde daralma Şubat ayında da sürdü
İhracat Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6.0, ithalat ise yüzde 7.2 azaldı.
Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2015 yılı Şubat ayında, 2014 yılının aynı ayına göre yüzde 6 azalarak 12 milyar 272 milyon dolar, ithalat yüzde 7.2 azalarak 16 milyar 927 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Şubat ayında dış ticaret açığı yüzde 10.2 azalarak 5 milyar 186 milyon dolardan 4 milyar 656 milyon dolara düştü. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2014 Şubat ayında yüzde 71.6 iken, 2015 Şubat ayında yüzde 72.5’e yükseldi.
