İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri ve Almanya’dan oluşan P5+1 ülkeleri arasında, İsviçre’nin Lozan kentinde süren nükleer müzakerelerde 2 Nisan’da uzlaşıya varıldı. ABD Başkanı Barack Obama’nın ‘tarihi’ olarak nitelediği anlaşma, İran’daki muhafazakarların ve ABD’deki Cumhuriyetçilerin tepkisini çekse de, birçok ülke 18 ay sonunda gelen uzlaşıya varılmasından duyduğu memnuniyeti dile getiriyor. Peki, anlaşma neleri kapsıyor, kaç yıl boyunca geçerli ve bugünlere nasıl gelindi? İşte madde madde İran ve Batı arasında varılan nükleer uzlaşı hakkında bilmeniz gerekenler: <p class="MsoNormal"><b>ANLAŞMA MADDELERİ NELERDİR?<o:p></o:p></b></p> <p class="MsoNormal">- İran, 19 bin santrifüjünün sayısını üçte iki azaltarak 6104’e indirecek. 6104 santrifüjün 5060’ı uranyum zenginleştirme için kullanılabilecek.</p> <p class="MsoNormal">- 15 yıl boyunca yeni zenginleştirme tesisi kurulmayacak.</p> <p class="MsoNormal">- İran yalnızca başkent Tahran’ın 150 mil güneyinde bulunan Natanz santralinde uranyum zenginleştirebilecek.</p> <p class="MsoNormal">- Fordo Santrali, gelecek 15 yıl boyunca uranyum zenginleştirmede kullanılamayacak, ancak araştırma amacıyla ve nükleer fizik laboratuvarı olarak kullanılabilecek.</p> <p class="MsoNormal">- Arak’ın plütonyum üreten ağır su reaktörü, nükleer silaha uygun olmayacak şekilde yeniden tasarlanacak.</p> <p class="MsoNormal">- İran’ın zenginleştirilmiş uranyum stoğunun büyük çoğunluğu seyreltilecek veya deniz aşırı gönderilecek.</p> <p class="MsoNormal">- İran, gelecek 15 yıl boyunca uranyum stoklarını yüzde 3.67’den fazla zenginleştirmeyecek ve 10 bin kilogram zenginleştirilmiş uranyumu azaltıp 300 kilogram uranyum bulunduracak.</p> <p class="MsoNormal">- Anlaşma 10 yıl boyunca izlenecek ve İran Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı müfettişlerini düzenli olarak kabul edecek.</p> <p class="MsoNormal">- İran’ın taahhütlerini yerine getirmesi halinde yaptırımlar anında kalkacak. İran’ın anlaşmayı ihlal etmesi durumunda ise yaptırımlar anında yeniden başlayacak. ABD’nin, İran’a güvenlik ve insan hakları ihlalleriyle ilgili yaptırımları ise bu anlaşmadan etkilenmiyor.</p> <p class="MsoNormal">- İran’ın nükleer silah için malzeme edinme süresi 2-3 aydan bir yıla uzatılacak.</p> <p class="MsoNormal">- İran plutonyum saflaştırmak amacıyla yeniden işleme tesisleri kuramayacak.<br /> <br /> <img src="2250" alt="" /></p> <p class="MsoNormal"><b>HANGİ KONULARDA FİKİR AYRILIĞI SÜRÜYOR? <o:p></o:p></b></p> <p class="MsoNormal">Yaptırımların kaldırılma tarihi taraflar arasında anlaşmazlığa neden olan maddelerden bir tanesi. Buna göre, İran yaptırımların en kısa zamanda kaldırılmasını istiyor. Ancak, ABD İran’ın anlaşmaya uyduğunu kanıtlaması halinde yaptırımların kaldırılacağını vurguluyor</p> <p class="MsoNormal">ABD, İran’daki askeri üsler de dahil olmak üzere tüm nükleer tesislerin denetlemeye tabi tutulmasını istiyor.</p> <p class="MsoNormal">İran’ın anlaşmaya uyduğundan emin olma süreci ve herhangi bir ihlal durumunda yaptırımların nasıl yeniden uygulanacağı konusunda görüş ayrılıkları bulunuyor.</p> <p class="MsoNormal">İran’ın nükleer yakıt stoğunun nasıl yok edileceği de henüz fikir birliği oluşmamış konulardan.</p>